DAO là gì? Hạn chế và tiềm năng của DAO trong Blockchain

DAO ngày càng phát triển và mở rộng trên nhiều lĩnh vực. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu DAO là gì. Các loại DAO? Nó có những hạn chế và tiềm năng phát triển trong tương lai.

DAO là gì?

DAO là viết tắt của Tổ chức tự trị phi tập trung. Không giống như các tổ chức truyền thống (như Facebook, Google,…), bằng cách áp dụng các quy tắc mã hóa, họ có thể hoạt động độc lập mà không cần sự can thiệp của con người.

DAO là một chủ đề rộng lớn; nó tồn tại từ các giao thức blockchains và DeFi áp dụng mô hình quản trị trên chuỗi cho các nhóm áp dụng cơ chế bỏ phiếu và đề xuất trên chuỗi trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Tuy nhiên, tất cả đều có điểm chung là các thành viên của DAO có thể dễ dàng truy cập và xác minh các khuyến nghị và hành động của tổ chức, đồng thời họ có thể tham gia vào các quyết định của tổ chức.

DAO có xu hướng phát triển với blockchain với sự phân quyền; tuy nhiên, nó ngày càng nhận được nhiều sự quan tâm hơn vì nhu cầu lớn về quản trị phi tập trung và Crypto đang phát triển.

Bối cảnh của DAO

DAO có xu hướng phát triển cùng blockchain với tính decentralized, tuy nhiên, chúng ngày càng nhận được nhiều sự chú ý mà nguyên nhân đến từ nhiều yếu tố như:

Sức nặng ngày càng lớn của việc decentralized: Các tổ chức tài chính truyền thống và chính phủ các nước có nhiều biện pháp kiểm soát người dùng. Các ông lớn trong nhiều lĩnh vực có quá nhiều quyền lực và đang có những hành động lạm dụng sức mạnh của mình. Điều này là tác nhân thôi thúc người dùng vượt ra khỏi những hạn chế và lấy lại những quyền lợi thuộc về mình.

Crypto ngày càng thu hút nhiều giá trị: Từ DeFi cho đến NFT và các lĩnh vực như âm nhạc, giải trí,.. Crypto đang thu hút một lượng giá trị có tốc độ tăng trưởng nhanh. Để tiếp cận miếng bánh này dễ dàng hơn, việc tạo ra các DAO với sự tham gia của nhiều bên sẽ giúp bổ trợ lẫn nhau, từ nguồn vốn, kinh nghiệm, quan hệ và nhiều yếu tố khác.

Ví dụ ta có thể kể đến các Ventures DAO như The LAO, Yield Guild Game, MetaCartel DAO,… khi các thành viên tập trung lại với nhau để tạo ra các quỹ và đầu tư vào các dự án Crypto.

Những ưu điểm mà DAO mang lại ngày càng được thể hiện rõ: DAO giúp những người tham gia tìm lại những “quyền” mà họ không được chạm tới từ bấy lâu nay.

• Các kế hoạch của một tổ chức, thứ thông thường chỉ được biết và quyết định bởi các nhân vật đứng đầu, thì giờ đây mọi thành viên đều có thể biết và biểu quyết, kết quả sẽ được thực hiện theo mong muốn của số đông.
• Các thành viên trong tổ chức không đặt nặng việc quen biết và tin tưởng lẫn nhau, vì mọi hành động bây giờ đều sẽ được ghi lại on-chain, mở ra nhiều tiềm năng mới cho việc hợp tác.
• Áp dụng game theory, người tham gia nắm giữ một phần của DAO, do đó họ sẽ lựa chọn những đề xuất giúp phát triển DAO, những đề xuất được đưa ra cũng phải được cân nhắc để tạo ra lợi ích cho số đông.
• Và nhiều ưu điểm nữa đang chờ được khai phá.

Hạn chế của DAO

Những hạn chế chung của DAOs hiện tại:

Tính bảo mật: Vấn đề về smart contract, một khi DAOs đã được deployed (triển khai) thì rất khó thể thay đổi, các hoạt động phải diễn ra như đúng những gì quy định ở smart contract. Ngoài ra bảo mật của smart contract cũng là 1 vấn đề quan trọng điển hình là vụ The DAO hack.

Tính pháp lý: Khung pháp lý dành cho DAO thật sự chưa rõ ràng. Nếu DAO không có tính thuyết phục về pháp lý sẽ tạo ra 01 rào cản lớn đối với việc áp dụng DAO bởi người tham gia sẽ phải chịu trách nhiệm về mặt pháp lý.

Nguồn: https://danchoitienao.com/dao-la-gi/

Quyết định tệ hại: DAOs cho phép thành viên biểu quyết 1 cách dân chủ. Nhiều quyết định mang tính phức tạp và học thuật nhưng nhiều người biểu quyết có thể không hiểu, hoặc không biết họ đang biểu quyết vấn đề gì. Điều này có thể dẫn tới những quyết định tệ hại bởi đa số mọi người không có kiến thức về các quyết định liên quan.

Thường bị trì hoãn: Ngoài ra trong những trường hợp khẩn cấp, việc phải có thời gian chờ để được bỏ phiếu thông qua có thể sẽ tạo hệ quả xấu cho DAO. Ví dụ trong trường hợp của Maker khi thị trường sập hồi tháng 3/2020, nếu lúc đó còn đợi để vote xong mới triển khai các biện pháp thì thiệt hại về tài sản sẽ là rất lớn.

Privacy: Mọi thứ đều minh bạch on-chain cũng không hoàn toàn là một điều tốt, việc các đề xuất phải được đưa on-chain để biểu quyết rồi mới được thực hiện đồng nghĩa với việc kế hoạch phát triển được công khai hoàn toàn và đối thủ cạnh tranh có thể biết được hướng đi tương lai của dự án.

Centralized entity: Một thực thể, tổ chức có sức mạnh voting cao hơn các thành viên khác. Tạo nên cảm giác centralized ngay trong việc voting của protocol.

Ta có thể lấy ví dụ về case của dự án Uniswap, đã có đề xuất bán một lượng token UNI trị giá 20 triệu đô để làm quỹ cho “DeFi Education Fund” với mục đích lobby với các nhà làm luật. Tuy nhiên, điều đáng nói là cộng đồng Uniswap gần như không biết về đề xuất này mãi cho đến ngày cuối, và kể cả đã có người phán ứng thì số vote “Yes” là quá lớn, chứng tỏ mức độ Centralized trong việc quản trị của Uni.

Token-Based DAO

Token-Based DAO như tên gọi, token chiếm một vai trò quan trọng đối với sự vận hành của DAO. Đây là loại hình phổ biến nhất vì token là mạch máu và đang hiện diện ở mọi nơi trong Crypto:

• Từ các blockchain như Bitcoin, Ethereum: Miner đảm bảo tính bảo mật cho mạng lưới đổi lại nhận được phần thưởng token.
• Cho đến các protocol như Maker DAO, Uniswap, Sushiswap…: Token holders có quyền biểu quyết cho các quyết định trong protocol.

Ưu điểm của model này là khả năng mở rộng (scale) rất tốt khi bất kỳ ai cũng có thể sở hữu token, tuy nhiên lại gặp khó khăn trong việc tận dụng nguồn lực và đi đến những thống nhất chung.

Organization (Shared-based DAO)

Organization (Shared-based DAO) đại diện cho một nhóm, tổ chức có chung mục tiêu trong một lĩnh vực nào đó, điển hình như các Ventures DAO tập trung vào việc đầu tư. Các thành viên sẽ dùng shares (cổ phần) để biểu quyết hoạt động của tổ chức.

Ví dụ như The LAO, một VC DAO trong đó những người góp vốn sẽ nhận được tỷ lệ shares tương ứng với vốn góp và sẽ có quyền voting hoặc proposal dự án để các thành viên khác của The LAO biểu quyết, xem xét có nên đầu tư hay không.

Khác với Token-based DAO khi ai cũng có thể tiếp cận đến token và tham gia DAO, Shared-based DAO thường permissioned và yêu cầu người tham gia đáp ứng một điều kiện nào đó. Model này có ưu điểm là dễ quản lý và nguồn lực được tập trung, tuy nhiên lại khó để scale.

Lưu ý: Các DAO trong cùng một lĩnh vực hoàn toàn có thể sử dụng model khác nhau. Ví dụ trong lĩnh vực Ventures DAO, The LAO sử dụng Shared-Based model còn Yield Guild Games lại áp dụng model token-based với YGG token.

Loại DAO

Nhìn chung, chúng ta có thể chia chúng thành hai loại chính:

DAO dựa trên Token

DAO dựa trên mã thông báo là phổ biến nhất, với sức mạnh dựa trên số lượng mã thông báo mà người đặt cược. Hình thức này có mặt ở khắp mọi nơi trong Crypto. Từ các blockchain như Bitcoin, Ethereum: Thợ mỏ đảm bảo tính bảo mật của mạng để đổi lại phần thưởng mã thông báo.
Cho đến các giao thức như Maker DAO , Uniswap và Sushiswap …: Chủ sở hữu mã thông báo có quyền bỏ phiếu cho các quyết định trong giao thức.

Ưu điểm của mô hình này là khả năng mở rộng tuyệt vời khi bất kỳ ai cũng có thể sở hữu mã thông báo, nhưng rất khó để sử dụng tài nguyên và đi đến thống nhất chung.

DAO dựa trên chia sẻ

DAO dựa trên chia sẻ đại diện cho một nhóm hoặc tổ chức có mục tiêu chung trong một lĩnh vực nhất định, điển hình là các DAO mạo hiểm tập trung vào đầu tư. Các thành viên sẽ sử dụng cổ phiếu để biểu quyết các hoạt động của tổ chức.

Không giống như DAO dựa trên mã thông báo, khi bất kỳ ai cũng có thể truy cập mã thông báo và tham gia vào DAO, DAO dựa trên chia sẻ thường là sự cho phép và yêu cầu người tham gia đáp ứng các điều kiện nhất định. Mô hình này có ưu điểm là dễ quản lý, tập trung nguồn lực nhưng khó mở rộng quy mô.

Giới hạn của DAO

• Bảo mật: Vấn đề hợp đồng thông minh, một khi các DAO đã được triển khai, rất khó thay đổi; các hoạt động phải diễn ra chính xác như được chỉ định trong hợp đồng thông minh.
• Tính pháp lý: Khung pháp lý cho DAO thực sự không rõ ràng. Nếu DAO không thuyết phục về mặt pháp lý, nó sẽ tạo ra rào cản lớn đối với việc áp dụng DAO vì những người tham gia sẽ phải chịu trách nhiệm về mặt pháp lý.
• Quyết định tồi: DAO cho phép các thành viên bỏ phiếu một cách dân chủ. Nhiều quyết định phức tạp và mang tính hàn lâm, nhưng nhiều cử tri có thể không hiểu hoặc không biết họ đang bỏ phiếu về điều gì. Điều này có thể dẫn đến những quyết định tồi.
• Trì hoãn: Có những tình huống khẩn cấp cần ra quyết định nhanh chóng. Tuy nhiên, DAO cần thời gian để bỏ phiếu, vì vậy nó có thể làm cho vấn đề trở nên tồi tệ hơn. Ví dụ, trong trường hợp của Maker, khi thị trường sụp đổ vào tháng 3 năm 2020.
• Quyền riêng tư: Mọi thứ minh bạch trên chuỗi cũng không hoàn toàn là một điều tốt, thực tế là các đề xuất phải được đưa lên chuỗi để bỏ phiếu trước khi được thực hiện có nghĩa là kế hoạch phát triển hoàn toàn được công khai. và các đối thủ có thể biết được hướng đi trong tương lai của dự án.
• Thực thể tập trung: Một cá nhân hoặc tổ chức có quyền biểu quyết cao hơn các thành viên khác. Nó sẽ làm cho Bầu chọn mất đi tính chất DAO của nó và cảm thấy tập trung.

Tương lai của DAO

Hệ sinh thái DAO đã chứng kiến ​​sự tăng trưởng ngoạn mục trong những năm gần đây với sự xuất hiện của hàng trăm dự án mới. Các dự án tập trung vào nhiều lĩnh vực khác nhau, cho thấy tiềm năng to lớn của việc áp dụng mô hình DAO.

Về mặt DeFi, Quản trị là một trường hợp sử dụng tiêu chuẩn cho các mã thông báo của dự án; dự án càng lớn thì trường hợp sử dụng này càng có giá trị. Nằm trong top các dự án có TVL cao nhất, hầu hết đều do cộng đồng quản lý; các quyết định được đề xuất và bỏ phiếu bởi những người nắm giữ mã thông báo của dự án. Mô hình DAO đã trở thành mô hình thiết yếu để phát triển các giao thức DeFi.

Với việc DAO được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác như xã hội, dịch vụ,… Lượng giá trị mà DAO nắm giữ có tiềm năng tăng trưởng rất lớn.

Kết luận

DAO đang phát triển với tốc độ rất nhanh và ngày càng nhận được nhiều sự quan tâm, tuy nhiên vẫn còn rất nhiều việc phải làm để DAO hiện tại hoàn thiện hơn. Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu được DAO là gì và sự phát triển của nó trong tương lai.